Onlangs deelde ik een oude blogpost op Facebook. In die blogpost, ‘Wanneer koop ik een boek?‘, vertel ik welke keuzes ik maak voor ik een boek koop. Daar kwamen nogal wat reacties op, en een aantal reacties waren, laat ik het netjes houden, bijzonder. Ik benoem namelijk in die blogpost dat boeken duur zijn, en kennelijk rust daar nogal een taboe op. Vandaag bespreek ik dat taboe.

Minimum inkomen

Laat ik even beginnen met mijn situatie: ik kom rond van een minimum inkomen. Niet minimum loon, maar minimum inkomen. Ik heb een Wajong-uitkering van zo’n 1260 euro per maand, en krijg 10 maanden per jaar een vrijwilligersvergoeding a 210 euro per maand. Van dat geld moet ik alles doen. En ja, ik krijg toeslagen, maar ik heb ook zo’n 3000 euro aan zorgkosten per jaar (zorgverzekering, eigen risico wat ieder jaar helemaal op gaat, eigen bijdrages aan de zorg/medicatie die ik gebruik). Die toeslagen zijn dus een druppel op een gloeiende plaat, en je moet er ook altijd rekening mee houden dat je die bedragen moet terugbetalen. Met andere woorden: als ik zeg dat mijn budget niet zo ruim is of dat ik rondkom van een klein budget, dan bedoel ik dat dus ook.

In dat budget is weinig ruimte voor extraatjes, en voor veel extraatjes moet ik eerst sparen of wachten tot mijn vakantiegeld binnen is. Ik heb dus niet altijd ‘zomaar even’ 20 euro voor een boek liggen. Dat is kennelijk nogal onsexy om te zeggen, maar dat is wel de realiteit.

Ebooks

Een aantal mensen gaven me het advies om dan eens te kijken naar ebooks. En hoewel ik snap waar dat advies vandaan komt (de meeste ebooks zijn goedkoper dan fysieke boeken) gaat die vlieger voor mij niet op. Ik heb namelijk geen ereader, en die dingen zijn niet gratis. Dan moet ik dus eerst een ereader a 100-200 euro aanschaffen, om daarna goedkopere boeken te kunnen lezen. Dat is wellicht op de lange termijn een besparing, maar dan wel verspreid over een aantal jaar. En ja, er zijn abonnementen waar ‘gratis’ ebooks in zitten, maar die boeken betaal je door iedere maand een tientje te dokken. Dat is 120 euro per jaar, en dat is dus best een kostenpost. Zeker aangezien dat zo’n 10 procent van mijn maandinkomen is.

Taboe in boekenland

Het is al langer bekend dat er in boekenland een taboe zit op geld. Geld verdienen met je boek of blog, vertalers die een inkomen willen waar ze van kunnen leven, en nu dus ook als lezer niet het budget hebben om alle boeken die je wil lezen ook te kopen. Waar komt dat taboe op geld toch vandaan?

Ik denk dat dat taboe door drie groepen in stand wordt gehouden. Ten eerste zijn er de mensen die vinden dat ‘lijden voor de kunst’ nou eenmaal hoort bij het schrijverschap, en dat je daarom niet mag verwachten/hopen/denken dat een boek schrijven of vertalen (veel) geld op gaat leveren. Ten tweede zijn er de auteurs, die graag willen rondkomen van hun boeken, en dus vinden dat je een (lees: hun) boek moet kopen in plaats van een nieuw kledingstuk. En ten derde zijn er de lezers zelf, die zichzelf graag voorhouden dat lezen een hobby is die weinig tot niets kost. De eerste groep heb ik in eerdere blogposts al besproken, dus laten we vandaag eens kijken naar de tweede en derde groep.

De auteurs die graag willen dat je een/hun boek koopt. Ja, dat kan ik begrijpen. Voor een verkocht boek krijgen ze een (paar) euro, voor een boek uit de bieb een (paar) dubbeltje(s). Ik snap dat dat een enorm verschil is in inkomen, en dat ze het liefste de volle mep hebben. Dat begrijp ik volledig. Tegelijkertijd vind ik het niet eerlijk om aan te nemen dat ik mijn prioriteiten verkeerd heb liggen omdat ik niet een/jouw boek koop. Dat vind ik nogal een aanname van iemand die mij verder helemaal niet kent en alleen reageert op die ene blogpost. Als ik een boek (of jouw boek) niet koop ten faveure van een nieuw t-shirt of nieuwe schoenen, dat is dan meestal omdat dat nieuwe shirt of die nieuwe schoenen echt nodig zijn. Niet omdat ik nou even zin heb om een paar nieuwe shirtjes te kopen en jouw boek links te laten liggen. Ik vind kleding en schoenen shoppen stom en mijn budget is niet zo heel ruim, dus ik zal dat niet snel kopen. Sterker nog: ik koop het pas als mijn oude spullen versleten zijn en ik me er niet meer met goed fatsoen mee in het openbaar kan vertonen. Ik koop dus pas kleding als ik het nodig heb, niet wanneer ik het wil. Ik snap echt dat auteurs meer willen verdienen. Ik zou ook willen dat mijn budget groter was, zodat ik meer boeken kon kopen. Helaas is dat niet de realiteit.

Dan de lezers die zichzelf graag voorhouden dat lezen een hobby is die weinig tot niets kost. Ik snap dat dat een verleidelijke gedachte is: een hobby die geen geld kost. Nederlanders zijn een zuinig volkje, en door te lezen zou je dan een gratis hobby hebben die ook nog eens goed voor je is. Maar is lezen wel zo goedkoop? Een boek kost doorgaans een euro of 20. Een abonnement op Kobo Plus minstens 10 euro per maand, en dan heb je nog steeds niet alle boeken. Een abonnement op de bieb is in Nederland vanaf 42 euro per jaar, en dan heb je alleen de online versie (die, heb ik me laten vertellen, nou niet echt vlekkeloos werkt). Een abonnement voor fysieke boeken is in Nederland vanaf 50 euro per jaar. Een abonnement op Storytel heb je (als je de kosten deelt met iemand anders) vanaf 8,50 per maand, als je een abo in je eentje hebt is het vanaf 13 euro per maand. Lezen is dus alleen gratis als je alleen maar boeken en boekenbonnen krijgt, en/of je boeken leent bij mini-biebs. Als ik de kosten van een bibliotheekabonnement afzet tegen hoeveel boeken ik leen, dan is dat een zeer goede deal, maar het is nog steeds niet gratis of ‘weinig geld’.

Perspectief

Veel van de opmerkingen gingen over het perspectief van waaruit je kijkt naar de prijs van boeken. Zo was er iemand die gamen een veel duurdere hobby vond dan lezen, aangezien games per stuk duurder zijn dan boeken. Het klopt dat een game duurder is dan een boek, en een game koop ik dus ook niet zomaar (sterker nog: ik koop eerder een boek dan een game). Maar als je de prijs afzet tegen het aantal uren vermaak dat je ervan hebt, dan valt de prijs van die game juist enorm mee in vergelijking met een boek. Ik heb 3 games waar ik de prijs van 1-2 boeken voor betaald heb. Een van die games speel ik al bijna twee jaar, en het zou me niet verbazen als daar ergens tussen de 500 en de 1000 uur aan speeltijd in zit. Een andere game speel ik sinds december, en daar zit nu denk ik zo’n 100 uur in. Beide games ben ik nog niet mee klaar, dus daar komen gerust nog een flink aantal uren bij. Dat red je niet met een boek, en ook niet met twee boeken.

Een andere opmerking over perspectief ging over kleding, en dat je je dan af moest vragen of je dat nieuwe shirt echt nodig had of toch dat boek. Nu is het zo dat ik sowieso niet snel nieuwe kleren koop. Tel daarbij op dat deze opmerking van een auteur kwam, en de hele opmerking krijgt een beetje een ‘wij van WC-eend’-gevoel.

Waarom raakt dit mij zo?

Daarnaast merk ik dat er nog iets anders zit in deze opmerkingen. Namelijk dat ik mijn financiële prioriteiten niet op orde zou hebben als ik een boek duur vind. En heel eerlijk: dat vind ik een rotopmerking. Met een kleine 1500 euro per maand zit ik onder het minimumloon, en net aan op het sociaal minimum (voor 10 maanden per jaar. De andere twee maanden heb ik dus minder dan het sociaal minimum te besteden). Dat is gewoon geen vetpot. Ik klaag er nooit over, ik heb het er zelfs zelden over, en dat vind ik heel normaal. Wat ik niet normaal vind, is dat andere mensen zonder mijn situatie te kennen een oordeel mogen hebben over mijn (door hun veronderstelde) uitgavenpatroon. Ik kan niet in hun portemonnee kijken, en zij niet in de mijne.

Ik hoop dat we ooit in een wereld leven waarin het normaal is om te zeggen dat je ergens geen geld voor hebt, zonder dat daar meteen een oordeel aan hangt.